Morten Mendal Röportajı

Son 3 yıldır Dünya Gündeminde olan Covid 19 Pandemi Süreci ile birlikte bir hastalık ortaya çıktığında hızla dünyanın sorunu haline geldiğini ve bu süreçte aşı veya ilaç üretimi gibi acil ortak çözümlerin olduğunu gördük. Geliştirdiğiniz Click Kimyası yapısı ileride bu gibi durumlarda kullanılabilir mi? Nasıl katkıda bulunabilir?

Bildiğim kadarıyla şu anda aşı geliştirmede böyle bir kullanım yok. Bununla birlikte, seçici azid etiketlemesi ve SPARC Click reaksiyonu kullanılarak, patojenleri veya kanser hücrelerini immün aktif bileşenlerle işaretlemek mümkün olmalıdır. Bu strateji, bunların eksik olduğu yerlerde bağışıklık tepkileri sağlayabilir. Ancak bu, gelecek nesil kimyagerler için bir proje olacaktır.

Kimyada Nobel Ödülü, azid ve alkin molekülleri üzerinde yapılan çalışmalara verildi. Fakat click kimyası başka hangi moleküllere uygulanabilir?

Mevcut click kriterlerini karşılayan en az 4 gerçek click reaksiyonumuz var ve önümüzdeki yıllarda çok daha fazlasının olması beklenebilir. Bunlar orijinal CuAAC reaksiyonu, tetrazin - Diels Alder reaksiyonu, SPARC tipi reaksiyonlar ve daha yakın zamanda aril florürlerle SnAr reaksiyonlarıdır. Bu click tepkilerinin her birinin kendine özgü yapıları vardır ve önümüzdeki yıllarda yeni yararlı click tepkimelerinin sayısının artmasını bekliyoruz. Sorunlardan biri aslında click olarak iddia edilen ancak gerçekte olmayan bu reaksiyonları filtrelemektir. Tecrübelerime göre, bu tür click olmayan tepkimeler karmaşık bir araştırma programında araştırılırsa çok fazla zaman ve çaba kaybedilebilir.

Click Kimyası insanlığa ne gibi faydalar sağlayacak? Örnekler verebilir misiniz?

Günlük hayatımızda henüz gerçek anlamda büyük bir click uygulaması yok. Ancak tıp, immünoloji, malzeme, çevre veya nanoteknoloji alanlarında olacağından şüphem yok. Click reaksiyonları, atom ekonomik, niceliksel, seçici olmaları ve suda gerçekleştirilebilmeleri nedeniyle genellikle geleneksel kimyalardan çok daha "Yeşil’dir.

Kanser gibi ilerleyici hastalıkları moleküler düzeyde click reaksiyonu ile teşhis etmek ve bu düzeyde tedaviyi gerçekleştirecek ilacı kısa sürede sentezlemek mümkün müdür?

Kanser tedavilerinin kısa sürede geliştirilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte, click reaksiyonları, aşıları ve ilaçları modüler bir şekilde oluşturma potansiyeli sunar. Bu, kişiselleştirilmiş kanser tedavisi için büyük umut vaat ediyor. Carolyn Bertozzi aslında 1. aşama denemelerinde click reaksiyonlarına dayalı bir kanser tedavisine sahip. Bununla birlikte, bunun kanser için genel bir tedavi haline gelmesi için hala uzun bir yol var.

Bu ödülü sizinle paylaşan K. Barry Sharpless, 2001 yılında molekülleri kimyasal anlamda kenetleyerek birleştirme fikrini öneren kişiydi. Bu fikir, Nobel Ödüllü çalışmanızın temeli veya ilham kaynağı mıydı? Peki, ödüllü çalışmalarınızın hayattaki uygulamaları neler olacak?

Hayır, 1995-2000'de "Molecular Lego"nun geliştirilmesi üzerinde birkaç grubun çalıştığına inanıyorum. Temel olarak click reaksiyonlarıyla aynı olan katı destek üzerinde verimli organik kimya için yeşil Kantitatif Kimyasal Dönüşüm (QCT-reaksiyonları) geliştirmek üzere 1997'de Danimarka Ulusal Araştırma Vakfı tarafından başvurduk ve finanse edildik. Bu gelişme için zamanın geldiğine inanıyorum, bu yüzden her iki laboratuvarda da aynı anda click kimyası geliştirildi. Christian W. Tornøe o zamanlar yetenekli bir genç doktora öğrencisiydi ve CuAAC reaksiyonu, 2000 yılında üzerinde çalıştığı QCT reaksiyonunda bir yan reaksiyon olarak ortaya çıktı. Bu reaksiyonu çok ayrıntılı olarak araştırdık ve 2001'de Christian ve arkadaşı Caspar Christensen reaksiyonu San Diego'daki APS'de sunabilir. Dünyanın her yerindeki kimyagerler gibi biz de CuAAC reaksiyonunu günlük olarak protein ve peptit yapısının uyarılması, moleküler işlevselliğin yüzeylere ve polimerlere bağlanması ve katalizörler, enzimler ve çok işlevli moleküller üretmek için kullanıyoruz. Dünya çapında, yeni polimer malzemeler, yeni boyalar ve yüzey kaplamaları üzerine araştırmalar ve devam etmekte olup, sonuç olarak, ileride "Click Kimyası" için parlak bir gelecek vardır.